Rewolucja cyfrowa determinuje zmiany w wielu obszarach życia, ale też daje nowe, nieograniczone możliwości. Nowe technologie stają się elementem codziennych czynności, skracają dystans, wspierają rozwój i podejmowanie wyzwań. Dostęp do sieci, szybki przepływ i przechowywanie danych, skuteczne systemy do komunikacji i wideokonferencji, aplikacje i programy – to tylko nieliczne przykłady, które zmieniają wiele obszarów życia, w tym pracę. Obszar ewoluuje, stacjonarna praca przez 8h przy biurku nieśmiało ustępuje miejsca nowym formom zatrudnienia, a pracownicy dążą do bycia wolnym i niezależnym. O czym dokładnie mowa? O obrazku, na którym opalony, uśmiechnięty młody człowiek wykonuje swoją pracę zarobkową z dowolnego miejsca na ziemi, często na rajskim krańcu świata. Nie jest ograniczony sztywnymi godzinami pracy, niekomfortowym dresscodem, rywalizacją ze współpracownikami, nudnymi zadaniami czy brakiem przestrzeni,  czasu i energii na szeroko pojęte odkrywanie świata. Lubi to, co robi, robi to gdzie chce, czerpie z tego satysfakcję, a dodatkowo otrzymuje wynagrodzenie. Realizacja takiej formy pracy nie jest już luksusem dostępnym dla wybranych. To nowy, dynamicznie rozwijający się trend dostępny dla coraz szerszej rzeszy ludzi. Rosnąca popularność pracy zdalnej determinowana jest wieloma czynnikami takimi jak: nieograniczony dostęp do sieci, zmiany demograficzne, oczekiwania młodszych pokoleń w stosunku do pracy i czasu wolnego, coraz większa liczba nowych zawodów realizowanych poprzez sieć, czy elastyczność ze strony pracodawców. Patrząc na zjawisko w szerszym kontekście jest to konsekwencja równoległych zmian w obszarach postępu informatycznego, biznesu i podróżowania zapoczątkowanych w latach 60.

Cyfrowy nomada – czyli kto?

Digital Nomads, czyli cyfrowi nomadzi – określenie osób, które wykorzystując dostępną technologie w pełni efektywnie pracują w zdalnej formie. Obowiązki wykonują z wybranego przez siebie miejsca, łączą pracę z podróżowaniem i poznawaniem świata. Określenie osób, które porzucają pracę “od dziewiątej do piątej” i stawiają na niezależność i elastyczność, samodzielnie dobierając przestrzeń do pracy. Freelancer, cyfrowy nomada to człowiek mobilny, przedsiębiorczy, wolny i niezależny, pokazujący, w jakim kierunku prowadzi wszechobecna globalizacja, będący przykładem korzyści płynących z rozwoju i dostępności nowoczesnych technologii. Ocenia się, że cyfrowi nomadzi są w pracy wydajni, produktywni, elastyczni, kreatywni, tym samym mogą robić to, co sprawia im radość, doświadczać, poszerzać horyzonty, poznawać nowe miejsce, ludzi, kulturę.  

Klasyczny nomadyzm to zjawisko, które jest znane od wieków, ciężko znaleźć jednoznaczną definicję, jednak wspólnym mianownikiem jest brak przywiązania do miejsca, koczowniczy tryb życia, charakterystyczny np. dla plemion Beduinów. Cyfrowy nomada często definiowany jest głównie przez aspekt technologiczny, przy czym Natalia Hatalska autorka badań o współczesnych nomadach, podkreśla, że jest to styl życia zależny od rozwoju cyfryzacji, ale determinowany przez wartości takie jak wolność, niezależność i mobilność. W 1997r roku powstała książka Digital Nomad (Tsugio Makimoto; David Manners), której autorzy po raz pierwszy użyli pojęcia cyfrowego nomady. Książka stanowiła swego rodzaju przepowiednie przyszłości, opisywała jak nowopowstałe technologie wpłyną na życie umożliwiając dużej liczbie ludzi realizację ich naturalnej potrzeby podróżowania, jednocześnie możliwa będzie praca w dowolnym miejscu i czasie. Początki cyfrowego nomadyzmu jako nurtu łączone są z wydaniem w 2007r bestsellerowej książki „4-godzinny tydzień pracy” T. Ferissa. Autor podając własny przykład i opisując swoje doświadczenia zachęca, inspiruje i przekonuje, że robiąc to co lubimy i w miejscu, w którym chcemy jesteśmy w stanie być bardziej produktywni, zarabiać więcej i jednocześnie żyć pełnią życia. Książka na wielu blogach określana jest mianem „bliblii nomadów”. Z kolei zdaniem australijskiego badacza Daniela Schlagweina cyfrowy nomadyzm jako nurt nazwany został w latach 2014-2015 wraz z pojawieniem się przestrzeni co-workingowych i portali internetowych takich jak NomadList, które zrzeszając pracowników zdalnych. Co prawda zjawisko od niedawna zyskuje na popularności, jednak wiele osób prowadzi taki styl życia od dawna, nie zdając sobie nawet sprawy (co wynika z badań) z istnienia definicji cyfrowego nomady.

Cyfrowy nomadyzm – trend przybierający na sile

Ciężko dokładnie wskazać statystyki i liczbę cyfrowych nomadów jako takich, dane szacować można jedynie na podstawie nielicznych badań dotyczących pracowników zdalnych, co nie jest jednoznaczne z  pojęciem digital nomad, ponieważ często charakteryzuje się pracą z domu, nie odkrywaniem świata. Ponadto przeprowadzane badania i ich wyniki nie są spójne, każda firma badawcza bazuje na innej grupie badawczej, inaczej definiuje pojęcie pracy zdalnej i skupia się na innym obszarze. Ogólne wnioski z badań wskazują, że pracowników zdalnych jest coraz więcej i wg prognoz trend będzie wzrastał. Wnioski z międzynarodowych badań przeprowadzonych przez OWL Labs w 2018 roku (Global State of Remote Work) wskazują, że 68% pracowników na całym świecie pracowało zdalnie co najmniej raz w miesiącu, ale tylko 18% pracowników na całym świecie pracuje zdalnie w pełnym wymiarze godzin. Najwięcej pełnowymiarowym pracowników zdalnych jest w USA. Na pracę zdalną zgodę wyraża 56% firm na całym świecie, przy czym ponownie największy odsetek (85%) stanowią firmy amerykańskie, w pozostałych krajach nadal nie ma możliwości wykonywania obowiązków w sposób zdalny, mobilny. Odnosząc się do częstotliwości pracy zdalnej: 52% pracowników pracujących w domu co najmniej raz w tygodniu, a 68% respondentów pracuje zdalnie co najmniej raz w miesiącu. Motywacją do pracy zdalnej, zdaniem respondentów jest większa wydajność i lepsza koncentracja, na dalszych miejscach plasuje się oszczędność, czy lepsze łączenie życia zawodowego z prywatnym. Inne amerykańskie badania przeprowadzone w 2018r (A State Of Independence In America Research Brief) wskazują, że 4,8 miliona amerykańskich pracowników określa siebie jako cyfrowego nomadę. Raport Intuit szacuje natomiast, że do 2035 roku 50% wszystkich amerykańskich pracowników stanowić będą pracownicy zdalni. W większości to freelancerzy samodzielnie pracujący na swój rachunek, jednak są też pracownicy realizujący zlecenia dla swojego pracodawcy, nie ograniczając się do miejsca wykonywania pracy. Jest to wyraźny sygnał dla pracodawców, którzy jeśli nie zdecydują się otworzyć na możliwość pracy zdalnej w perspektywie czasu będą mieli ograniczony dostęp do najlepszych specjalistów.

W Polsce cyfrowy nomadyzm dopiero raczkuje, a ich dokładna liczba nie jest znana. Międzynarodowa Organizacja Pracy w raporcie z przeprowadzonych w 2019r badań (Working conditions in a global perspective) wskazuje, że Polska ma bardzo niski (poniżej 20%), w porównaniu z innymi krajami, odsetek pracowników zdalnych, a na czele plasują się takie jak kraje jak Dania, Holandia, Szwecja, USA. Kluczowe jest też samo podejście do pracy zdalne, zarówno samych pracowników, jak i pracodawców, w Polsce niestety tzw home office często kojarzy się z fikcją pracy, unikaniem wykonywania obowiązków, nie dostrzegając realnego potencjału takiej formy zatrudnienia dla obu stron. Badania (amerykańskie) pokazują, że pracownicy zdalni pracuję więcej niż pracownicy etatowi i robią to najczęściej dlatego bo to lubią, podczas gdy pracownicy stacjonarni jeśli pracują dłużej to dlatego, że narzuca im to pracodawca. Mimo brania na siebie większej ilości zadań nomadzi potrafią lepiej zachować balans między życiem zawodowym, a prywatnym niż pracownicy stacjonarni. Polskie badania koncentrujące się na pracy zdalnej (The Remote Future. Rynek pracy zdalnej a oczekiwania pracowników. Edycja polska 2018) dostarczają informacji, że 1/3 firm umożliwia swoim pracownikom pracę zdalną, 76% pracowników korzysta z tej możliwości raz na jakiś czas. Natomiast pracownicy, którzy takiej możliwości nie mają chcieliby ją mieć (ponad 50% badanych). Te same badania wskazują, że pracownicy zdalni są bardziej zadowoleni z pracy niż osoby, które wybierają stacjonarny tryb pracy. 

Trend rosnącej popularności cyfrowego nomadyzmu i pracy zdalnej można obserwować na podstawie ilości blogów, witryn internetowych czy grup społecznościowych poświęconych nowym mobilnym formom zatrudnienia. Pierwsze polskie blogi dedykowane cyfrowym nomadom pojawiły się w 2015 roku (www.cyfrowinomadzi.pl), co umownie można traktować jako początek istnienia zjawisko w Polsce. Statystyki bloga pokazują, że tendencja odwiedzin jest wzrostowa. Założycielka portalu Justyna Fabijańczyk prężnie działa w sieci, a na blogach, w wywiadach czy podcastach dzieli się swoimi doświadczeniami i zachęca do tego aby spróbować połączyć pracę z podróżowaniem. Przynależna do strony grupa społecznościowa na facebooku zrzesza już ok 10 000 uczestników, którzy pozostają ze sobą w kontakcie wymieniając informacje i cenne wskazówki. Na portalach społecznościowych takich jak facebook regularnie powstają grupy z pracą zdalną w nazwie takie jak: Praca Zdalna IT, Praca zdalna dla freelancerów, Wirtualna Asystentka – ogłoszenia, informacje, wsparcie, do których codziennie dołączają nowi członkowie poszukujący ofert pracy oraz wskazówek jak zacząć pracować zdalnie. Zdecydowanie więcej w temacie nomadyzmu “dzieje się” na zagranicznych stronach. Wart uwagi i z pewnością znany przez samych zainteresowanych jest blog webworktravel. Witryna  na swojej grupie na facebooku zrzesza niemal 50 000 członków z całego świata, którzy zdecydowali się podjąć pracę zdalną i ruszyć w świat. Nomadzi spotykają się w realnym świecie na licznych wydarzeniach, konferencjach, rejsach, czy obozach, na których poznają podobnych sobie ludzi, dzielą się wiedzą i doświadczeniami, poznają nowe technologiczne rozwiązania, czy nowinki związane z podróżowaniem. Najbardziej znane międzynarodowe spotkania to Nomad City, Freedom Business Summit, DNX Digital Nomad Conference, Nomad Cruise. Wiele firm organizuje również wyjazdy dedykowane dla osób, które chcą poznać życie cyfrowych nomadów i zdecydować czy taki styl życie będzie dla nich odpowiedni. Organizatorzy i prelegenci spotkań zachęcają do podjęcie pracy zdalnej i przekonują, że jest ona dostępna dla każdego.

Jakie zawody wykonują i gdzie cyfrowych nomadów jest najwięcej?

Czym zajmują się cyfrowi nomadzi? Prym wiodą zawody branży IT (np. programiści), blogerzy, specjaliści ds. marketingu, nauczyciele języków obcych, wirtualni asystenci, graficy, copywriterzy… W zasadzie każda praca odbywająca się poprzez sieć może stać się pracą zdalną wykonywaną z dowolnej szerokości geograficznej o wybranej porze. Zmiana stacjonarnego trybu życia wymaga przede wszystkim motywacji, odwagi i umiejętnego korzystania z usług ułatwiających pracę zdalną. Nomadzi przekonują, że na stracie nie musisz być specjalistą aby pozwolić sobie na taki styl życia, a niezbędne umiejętności może zdobyć każdy.

Cyfrowi nomadzi często zmieniają miejsce pracy, wielu z nich odnaleźć można w tropikalnych miejscach takich jak Tajlandia, czy Wietnam. Destynacja nie jest bez znaczenia, nomadzi wybierają kraje, gdzie warunki są dobre, dostęp do sieci rozwinięty, a zarabiając w określonej walucie koszty życia są stosunkowo niskie. Taki balans pozwala na komfortowe życie, a nawet wypracowanie oszczędności, które pozwalają na odkrywanie kolejnych miejsc. Wielu nomadów nie zarabia dużo, często są to kwoty, które w swoim kraju nie wystarczyłyby na utrzymanie takiego standardu, na jakim żyją np. w Tajlandii. Nomadzi optymalizują koszty wybierając współdzielone pokoje w hostelach, jedzenie dostępne na ulicznych straganach i dbając o generowanie dochodu pasywnego, czyli w dużym uproszczeniu stałego źródła dochodu, który nie wymaga bieżącej pracy. Przykładem może być dochód z wynajmu mieszkania w kraju zamieszkania, wydawanie płatnych e-booków, pisanie poradników, sprzedaż kursów online, czy udział w programach afiliacyjnych. Na czele najchętniej wybieranych przez nomadów destynacji są miasta azjatyckie takie jak Chiang Mail (Tajlandia) – uznawana za stolicę cyfrowych nomadów (czterokrotnie uznana za najlepsze miejsce do pracy zdalnej), czy Canggu (Bali), miejsce wyjątkowo bogate w przestrzenie do pracy, ale też świetna baza wypadowa do innych miejsc. Popularne (nie zawsze tanie) miasta wybierane przez nomadów to Tallin (Estonia), Jahor Bahru (Malezja i Singapur), Santiago (Chile), Buenos Aires (Argentyna), a także rodzimy Kraków (Polska).  Częsta zmiana miejsca pracy determinowana jest także ograniczeniami formalnymi. Standardowy dopuszczalny pobyt w danym kraju to 60 lub 90 dni, w przypadku dłuższego pobytu wymagane jest uzyskanie wizy długoterminowej. Nomadzi mianem „wizy” określają czasami zabieg polegający na opuszczeniu danego kraju na jeden dzień i powrót z powrotem, dzięki czemu na nowo mogą legalnie przebywać na terenie kraju. Nie wszędzie takie działanie jest wystarczające, jednak niektóre kraje dostarczają ułatwienia w pobycie dla samozatrudnionych. Przykładem jest niemiecka wiza „Freiberufler” Freelance dedykowana dla freelancerów. Jeżeli lokalny Urząd uzna wykonywany zawód jako „wolny” (np zawody związane z prawem, doradztwem biznesowym, nauką i techniką) wówczas wiza przedłużana jest na okres do 3 lat. W Berlinie natomiast istnieje możliwość uzyskania lokalnej wizy artysty obejmującej zawody takie jak muzyk, pisarz, malarz. Podobną do niemieckiej praktykę stosuje Hiszpania, w której samozatrudnieni mogą przebywać na terenie kraju cały rok. Ułatwienia w uzyskaniu wizy na dłuższy czas znaleźć również można w Meksyku, Australii, Czechach, czy Estonii.

Bogate zaplecze usług i narzędzi

Wzrost liczby pracowników zdalnych sprzyja powstawaniu usług i aplikacji usprawniających ich pracę. Podstawę stanowi dostęp do sieci, laptop i telefon, jednak jest to jedynie baza wyjściowa. Zaplecze usług ułatwiających pracę freelancera jest zdecydowanie szersze. Na całym świecie powstają w pełni wyposażone nowoczesne biura co-workingowe – pełne kreatywnych, energicznych i nastawionych na sukces młodych przedsiębiorców. Ciężko nie przybliżyć chociaż jednego z popularnych wśród nomadów miejsc. Dojo – Bali – zlokalizowane 100m od plaży, w środku tropikalnego raju wyjątkowe miejsce łączące najlepszych specjalistów z całego świata. Ludzi, którzy świadomie znajdują równowagę między życiem zawodowym i prywatnym. To modne, wyposażone w nowoczesne sieci światłowodowe miejsce pełne inspirujących wydarzeń i spotkań. Przestrzeń oferuje basen w otoczeniu bujnej tropikalnej roślinności, klimatyzowane pomieszczenia, kabiny dźwiękoszczelne umożliwiające połączenia video oraz mnóstwo inspirującej przestrzeni do wspólnej i indywidualnej pracy. Społeczność biura to obecnie ok 400 aktywnych członków i tysiące osób online. Karnet dzienny to koszt ok. 60zł, miesięczny nieograniczony dostęp ok  800zł. W Europie popularnym kierunkiem nomadów jest Barcelona, czy Wyspy Kanaryjskie. Powodem jest stabilna, ciepła pogoda utrzymująca się cały rok i dostęp do, wyjątkowo lubianych przez nomadów, sportów wodnych takich jak surfing, kitesurfing. CoworkingC – Las Palmas Gran Canaria, przyjazne, przestronne, położone w samym sercu Las Palmas miejsce pełne inspirujących wydarzeń. Jej członkowie organizują co roku znaną międzynarodową konferencję NomadCity, której głównym celem jest pokazanie, że praca zdalna jest możliwa dla każdego. Dzień pracy w CoworkingC to koszt ok 60zł, abonament miesięczny ok 700zł. Dynamiczny rozwój jest zauważalny również w Polsce, przestrzenie do pracy współdzielonej pojawiają się w największych miastach oferując biurka na godziny, sale konferencyjne, dostęp do sprzętów biurowych, czy wydarzenia zrzeszające freelancerów i wspierające rozwój ich działalności. Pomocne dla freelancerów są biura świadczące kompleksową obsługę administracyjną, księgową i prawną, czyli wirtualne biura. Przekazanie całości spraw w jedne ręce to oszczędność czasu, pieniędzy, ale też komfort. Całość działań związanych z prowadzeniem firmy widoczna jest w panelu, kontakt odbywa elektronicznie bez potrzeby fizycznej obecności w biurze. Przykładem proponującym tego typu rozwiązania jest znana na polskim rynku marka mBiuro posiadająca oddziały w największych miastach Polski. W ramach usług m oferuje m.in pomoc w założeniu firmy, adres do rejestracji wraz z obsługą korespondencji, wsparcie asystenckie, zaplecze konferencyjne, wyposażone w nowoczesny sprzęt, pokoje do telekonferencji, obsługę księgową i prawną. Nomadzi w swojej codziennej pracy korzystają z bogatej oferty dostępnych na rynku programów i aplikacji usprawniających pracę takich jak: Trello, Asana, Active Collab – narzędzia do szeroko pojętego zarządzania projektami; Dokumenty Google – dokumenty online, które można tworzyć z dowolnego miejsca, udostępniać i przechowywać w chmurze;  Evernote – rozbudowany, poręczny i schludny notatnik; Revolut – rozbudowana, ale też przejrzysta aplikacja finansowa stanowiąca alternatywę do tradycyjnych banków, pozwala na sprawne zarządzanie finansami, a środki na koncie można wymienić na inne waluty po kursie międzybankowym bez prowizji i ukrytych kosztów; Waluta XE – łatwy w obsłudze przelicznik walut; Canva – umożliwiająca szybkie tworzenie profesjonalnych projektów graficznych; Snapseed – edycja i obróbka zdjęć. Szeroki zbiór informacji dedykowanych współczesnym koczownikom odnaleźć można na platformie, którą zapewne zna każdy Nomada: NomadList, czyli największa baza miast i miejsc przyjaznym pracownikom zdalnym, szczegółowy opis pozwala zdecydować gdzie pojechać dalej. Jest to również platforma łącząca ponad 10000 pracowników zdalnych i organizująca spotkania na całym świecie. Na koniec ciekawostka – NomadSoulmates, Date A Nomad – platformy poniekąd matrymonialne, stanowiące odpowiedź na rozstania z bliskimi i samotność, która często towarzyszy koczownikom w podróży. Po założeniu profilu na stronie można znaleźć podobne sobie bratnie dusze, założyciele cyklicznie organizują wydarzenia pozwalające spotkać się w realnym świecie i nawiązać stałe relacje 😉

Nomadzi to koczownicy, często zmieniają miejsce zamieszkania, eksplorują świat, taki charakter pracy to bez wątpienia wiele plusów, ale wymaga organizacji, determinacji i chęci. Zalet pracy zdalnej jest wiele: brak codziennych dojazdów do biura; brak sztywnej biurowej atmosfery; brak stałych godzin pracy; możliwość łączenia pracy z realizacją pasji, podróżowaniem i odkrywaniem nowych miejsc; samodzielność w działaniu; biuro w wybranym przez siebie dowolnym na świecie miejscu; własny harmonogram dnia; a w przypadku wolnych strzelców możliwość wyboru projektu… Jednak, aby zachować równowagę i spojrzeć na zjawisko realnie (nie tylko przez rajską wizję życia), cyfrowy nomadyzm ma też minusy, które bajkowy obraz pracy mogą trochę zniekształcić. Warto do zmiany trybu pracy podejść z rozsądkiem i mieć świadomość minusów, czy spraw przyziemnych takich jak: formalności związane z otworzeniem działalności, uzyskaniem wizy, ubezpieczenia, sprawy księgowe i podatkowe, czyli wszystko to, czego nie lubią przedsiębiorcy, ale co też (całe szczęście) można zlecić podmiotom zewnętrznym. Idąc dalej, cyfrowy nomadyzm to też: brak stabilizacji; niestabilność zleceń, a co za tym idzie konieczność posiada oszczędności. Praca cyfrowego nomady to nie jest praca z doskoku, aby wypracować wynagrodzenie na dobrym poziomie często trzeba… pracować ciężko. Brak szefa i zewnętrznej kontroli wymaga samodyscypliny i motywacji, planowania i konsekwentnej realizacja zadań – to podstawa i przepustka do późniejszej zabawy. Ciągłe podróżowanie i mobilność to rozstania z bliskimi i często poczucie samotności. Na początku przygody warto zatem odpowiedzieć sobie na pytanie, czy na pewno jest to praca dla Ciebie i tego chcesz? Jeśli tak… czas zacząć działać. Powodzenia!

 

Wybrane źródła i inspiracje:

• https://nomadlist.com/
• www.cyfrowinomadzi.pl
• www.webworktravel.com
• www.youtube.com (Working online and traveling the world – digital nomads | DW Documentary)
• Wędrowcy – raport o współczesnych nomadach Natalia Hatalska
• MBO Partners Digital Nomads: A Rising Workforce Trend
• Daniel Schlagwein, The History of Digital Nomadismp
• Eurofound and International Labour Organization (2019), Working conditions in a global perspective, Publications Office of the European Union, Luxembourg, and International Labour Organization, Geneva. 

 

Autorka: Monika Czerw