Rejestracja znaku a możliwości księgowe, czyli czego o rejestracji znaku towarowego możesz nie wiedzieć?

Prawo do znaku towarowego ochroni Twoją markę przed nieuczciwą konkurencją — jest to pierwsze skojarzenie. Jednak często nie jest to jedyny powód rejestracji. O dodatkowe możliwości natury prawno-księgowej zapytaliśmy doradców podatkowych:
„Jakie korzyści finansowe daje posiadanie praw do znaków towarowych?”. Poniżej przedstawiamy kilka rozwiązań, wynikających z uzyskania prawa do znaku towarowego.

Zarejestrowanie znaku towarowego przez firmę (tj. wszelkiego rodzaju spółki prawa handlowego z wyłączeniem spółki cywilnej), to najprostszy sposób na nabycie praw do znaku. 

Przedsiębiorstwo może czerpać korzyści z posiadania zarejestrowanego znaku towarowego poprzez jego licencjonowanie, czyli odpłatne upoważnienie innej firmy lub osoby fizycznej do jego używania przez określony czas.

Prawo do znaku towarowego można także zastawić jako zabezpieczenie wierzytelności, pod kredyt bankowy.  Aby skutecznie zawrzeć zastaw rejestrowy, należy, poza zawarciem umowy, wpisać zastaw do rejestru zastawów. Bez spełnienia tego warunku zastaw nie będzie prawnie obowiązywał.

A w przypadku, gdy z jakiegoś powodu prawo do znaku towarowego nie będzie już firmie potrzebne, lub zajdzie taka konieczność, to  można je także sprzedać na podstawie dowolnej umowy sprzedaży innej firmie lub osobie fizycznej. Istnieje także możliwość przekazania znaku na podstawie umowy darowizny.

Dla jasności trzeba w tym miejscu wspomnieć, że koszty rejestracji są kosztami uzyskania przychodu w dacie ich poniesienia. Wliczamy tu wszystkie czynności związane z rejestracją: koszty badania znaku, jego zgłoszenia, koszty urzędowe, koszty kancelarii brandingowej, rzecznika patentowego lub innej osoby/firmy zajmującej się rejestracją znaku towarowego. Prawo do znaku towarowego udzielane jest na okres 10 lat, z możliwością przedłużenia. W związku z tym opłata za ochronę znaku towarowego dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy i powinna być rozliczana proporcjonalnie w czasie.

Nabycie znaku towarowego przez przedsiębiorstwo

Zgodnie z ustawą o rachunkowości, w majątku przedsiębiorstwa nie można uwzględnić prawa do znaków towarowych wytworzonych we własnym zakresie. Oznacza to, że jeżeli znak towarowy został stworzony i zarejestrowany w Urzędzie Patentowym przez przedsiębiorstwo, to nie można go wykazać w jego bilansie, ani amortyzować.

W związku z tym wiele przedsiębiorstw decyduje się na rejestrację znaku towarowego na inną firmę lub osobę fizyczną, dzięki czemu drugie przedsiębiorstwo lub osoba fizyczna może sprzedać, przekazać w darowiźnie lub udzielić licencji na korzystanie z prawa do znaku towarowego przedsiębiorstwu docelowemu. Takie podejście pozwala na przyjęcie znaku towarowego do majątku firmy i tym samym umożliwia jego amortyzację. Oczywiście takie same korzyści przynosi również nabycie praw do znaku towarowego od niepowiązanych osób fizycznych lub przedsiębiorstw. 

W praktyce najpopularniejszymi sposobami do przeniesienia praw do znaku towarowego są: aport, umowa sprzedaży lub umowa darowizny. Popularne jest także użyczanie praw do znaku towarowego, czyli ich licencjonowanie. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie ku temu, by strony dokonały przeniesienia prawa do znaku towarowego, w innej formie niż te wyżej wymienione. Kilka słów opisu o każdej z tych form, w dużym skrócie, zamieszczamy poniżej.

Wniesienie do spółki prawa do znaku towarowego aportem, jako transakcja między firmami niesie za sobą szereg konsekwencji podatkowych. Aport podlega opodatkowaniu 0,5%. Podstawą opodatkowania PCC, będzie wartość podwyższonego kapitału w spółce oraz taksa notarialna. Na gruncie VAT aport prawa do znaku towarowego, co do zasady traktowany jest jak usługa i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w wysokości 23%. Jednakże w przypadku, kiedy prawo do znaku towarowego jest częścią aportu przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części to transakcja będzie neutralna na gruncie podatku VAT. Sytuacja ta jednak jest rzadko spotykana, w związku z czym przodującą zasadą jest opodatkowanie aportu prawa do znaku towarowego podatkiem od towarów i usług w wysokości 23%. Opodatkowanie aportu na gruncie podatku dochodowego jest całkowicie zależne od tego, jakie podmioty występują w danej transakcji. Główne kryterium to rodzaj spółki, do której aport jest dokonywany. W przypadku, gdy przedsiębiorstwo, do którego wnoszony jest aport, opodatkowana jest podatkiem CIT, po stronie wspólnika wnoszącego aport powstaje przychód do opodatkowania. Stawka podatku wyniesie w tym przypadku 19%. Natomiast w przypadku spółek osobowych niebędących podatnikiem podatku dochodowego, wniesienie wkładu jest neutralne podatkowo.

Umowa sprzedaży prawa do znaku towarowego jest opodatkowana w sposób zbliżony do aportu. Na gruncie VAT oraz podatku dochodowego transakcje niczym się nie różnią. Jedyna różnica występuje w podatku PCC. W przypadku sprzedaży prawa do znaku towarowego zbywca nie zostanie zobligowany do zapłaty podatku PCC z tytułu podwyższenia kapitału zakładowego. 

Z powyższej bardzo prostej analizy wynika, że na gruncie podatkowym umowa sprzedaży jest opcją korzystniejszą niż wniesienie prawa do znaku towarowego aportem do przedsiębiorstwa. 

Udzielenie licencji to kolejna możliwość na korzystanie z prawa do znaku towarowego. Licencjonowanie odbywa się na podstawie umowy, a jego warunki ustalane są indywidualnie przez strony. Stronami takiej transakcji mogą być dwie firmy, dwie osoby fizyczne lub firma i osoba fizyczna. Forma rozliczenia takiego wynagrodzenia może być dowolna — rozliczenie miesięczne, roczne lub zapłata za dowolny okres, w jakim druga strona będzie posiadała licencję na korzystanie z prawa do znaku towarowego.

Osoba fizyczna posiadająca prawo do znaku towarowego, również może je licencjonować, sprzedać, wnieść do spółki aportem, czy przekazać na podstawie umowy darowizny. Daje to podobne korzyści do tych, wynikających z zawierania tych transakcji między firmami, czyli przede wszystkim pozwala, by prawo do znaku towarowego stało się składową majątku firmy. 

Istnieją jednak korzyści, które są bezpośrednio związane z rejestracją znaku towarowego na osobę fizyczną:

Po pierwsze — znak towarowy zarejestrowany na osobę fizyczną, jest całkowicie bezpieczny w momencie problemów finansowych lub bankructwa firmy. 

Kolejne korzyści pojawiają się dla spółek z o.o. w przypadku umowy licencyjnej. 

Prawo do znaku towarowego licencjonowane na podstawie umowy (rozliczenie w zeznaniu rocznym na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), nie podlega ozusowaniu, co pozwala uniknąć podwójnego opodatkowania w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Skoro przeanalizowaliśmy w telegraficznym skrócie, teoretyczne możliwości zarabiania na znakach towarowych, to czas na pytanie, w jaki sposób można wycenić wartość posiadanego prawa do znaku, na które chcielibyśmy w przyszłości na przykład udzielić licencji. Wyceny prawa do znaku towarowego w przypadku aportu dokonuje podmiot nim zainteresowany, co oznacza, że w praktyce samodzielnie wycenia prawo do znaku towarowego, określa ilość udziałów oraz ich łączną wartość nominalną. Istotne, by wartość prawa do znaku towarowego nie była mniejsza od łącznej wartości nominalnej obejmowanych udziałów. Nic nie stoi na przeszkodzie,  by wartość ta była wyższa od łącznej wartości nominalnej udziałów. Nadwyżka z nabywanych udziałów może zostać rozdysponowana na podstawie agio, które jest zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych. Należy pamiętać, że agio nie podlega zwolnieniu z innych podatków.

Jeśli chodzi jednak o wycenę samego znaku towarowego, a nie prawa do niego, to w praktyce najczęściej sięga się po wycenę biegłego. Jest ona uważana za opcję najbezpieczniejszą, wręcz zalecaną przez ekspertów. Wynika to z faktu częstego kontrolowania tego typu transakcji przez Urząd Skarbowy. Transakcja dokonana na podstawie wyceny od biegłego jest dużo trudniejsza do podważenia.  Wycena taka dokonywana jest na podstawie wybranych przez biegłego metod, a ostateczna szacowana wartość stanowi ich wypadkową.

Czy transakcje związane z prawem do znaku towarowego mogą zostać uznane za działanie na szkodę spółki?

O ile zbycie znaku towarowego  lub praw do znaku towarowego odbywa się po cenie zbliżonej do ceny rynkowej, nie ma podstaw do interpretowania go jako działanie na niekorzyść spółki. Za takie działanie może zostać uznane zbycie praw do znaku towarowego za ceną znacząco odbiegającą od ceny rynkowej. Działanie takie jest  irracjonalne gospodarczo, co w przypadku przeprowadzania analizy, może zostać zinterpretowane jako działanie na niekorzyść przedsiębiorstwa. Na sam koniec przypominamy o tym, iż należy stosować szczególną ostrożność przy projektowaniu transakcji i unikać takich, z których okoliczności może wynikać, że podejmowane działanie nie mają racjonalnego celu biznesowego, a ich jedynym celem pozostaje uzyskanie korzyści podatkowych. Pozwoli to uniknąć kwestionowanie transakcji ze strony organów podatkowych.